Wartość przedsiębiorstwa nie istnieje?
Zacznijmy jednak od butelki wody. Ile jest warta butelka wody? Odpowiedz wydaje się prosta.
1,5 zł ?, 2 zł ? 3 zł ? może 5 zł? To zależy od tego jakiej marki wodę kupujemy, gdzie kupujemy oraz kiedy kupujemy. Inna będzie cena w supermarkecie, a inna na stacji benzynowej. Zatem każda z przytoczonych odpowiedzi może być poprawna.
Teraz wyobraźmy sobie, że …..
Jesteśmy na środku pustyni, nie piliśmy nic od 24 godzin. Ile teraz jest dla nas warta ta sama butelka wody? Czy dalej jest to 2 – 3 zł ? Czy może jednak jesteśmy w stanie zapłacić każdą cenę np. 10 tys. zł ?
Jak to możliwe, że ta sama butelka jest warta 1,5 zł i 10 tys. zł? Z drugiej strony, czy możliwe jest aby butelka była warta 0 zł ? Może to 10 tys. zł nagle stało się bezwartościowe ?
Zacznijmy od początku!
Co zatem kreuje wartość ? Wartość jest kreowana przez kontekst w jakim dokonujemy wyceny. Może to być kontekst poparty twardymi danymi lub emocjami. W tym miejscu jest to nieważne. Dodatkowo kontekst lub sam odbiór kontekstu może ulegać zmianie.
Dla przykładu, nasz bohater, który nie pił od 24 godzin na pustyni będzie w stanie zapłacić 10 tys. za butelkę wody, a być może po kolejnych 24 godzinach zdecyduje, że lepiej użyć 10 tys. zł jako rozpałki do ogniska i nie zamarznąć w nocy?
Skoro nie ma jednej dobrej odpowiedzi ile jest warta butelka wody to jak obiektywnie wycenić przedsiębiorstwo ?
Po pierwsze musimy ustalić kontekst. Ten kontekst w teorii wyceny przedsiębiorstw to standard wartości. Jakie mamy standardy wartości ?
- Godziwa wartość rynkowa
- Wartość sprawiedliwa
- Wartość inwestycyjna
- Wartość wewnętrzna
Zatem co określa standard wartości ?
Standard wartości określa strony rzeczywistej lub hipotetycznej transakcji oraz warunki jej zawierania. Standard wartości definiuje poszukiwaną w procesie wyceny kategorię wartości. Wpływ na wybór standardu wartości powinny mieć w szczególności następujące przesłanki:
- cel wyceny,
- uwarunkowania prawne,
- uwarunkowania metodyczne,
- stan przedmiotu wyceny,
- przyjęte założenia i ograniczenia.
Przejdźmy przez poszczególne standardy:
Standardy Wartości
Godziwa wartość rynkowa
Definicję wartości godziwej możemy odnaleźć w Ustawa o rachunkowości, w standardach uchwalonych przez Radę Krajową PFSRM na posiedzeniu w dniu 11 kwietnia 2011 jako Nota Interpretacyjna nr 5 „Ogólne zasady wyceny przedsiębiorstw” oraz w Międzynarodowy Standard Sprawozdawczości Finansowej 13 „Ustalenie wartości godziwej”
Poniżej definicja zawarta w zawarta w ogólnych zasadach wyceny przedsiębiorstw:
Godziwa wartość rynkowa (ang. Fair Market Value) – to wyrażona w pieniądzu lub odpowiednim ekwiwalencie wartość przedmiotu wyceny, przy szacowaniu której zakłada się, że w transakcji biorą udział typowy hipotetyczny kupujący i typowy hipotetyczny sprzedający, zainteresowani przeprowadzeniem transakcji, którzy nie działają pod przymusem. Przyjmuje się, że wyceniający ma odpowiedni zasób informacji nt. stron transakcji oraz kupujący i sprzedający posiadają odpowiedni zasób wiedzy nt. przedmiotu wyceny. Wartość wyznaczona w oparciu o kategorię godziwej wartości rynkowej jest akceptowana przez kupującego i sprzedającego. Opisane warunki transakcji są bardzo zbliżone do wymogów definicyjnych Wartości Rynkowej stosowanej w Międzynarodowych Standardach Wyceny.
Przykładowe wykorzystanie standardu:
- W celu przygotowania sprawozdania finansowego
- W celu udokumentowania cen transferowych
Wartość sprawiedliwa
Definicja zawarta w zawarta w ogólnych zasadach wyceny przedsiębiorstw:
Wartość sprawiedliwa (ang. Fair Value) – to wyrażona w pieniądzu lub odpowiednim ekwiwalencie wartość przedmiotu wyceny, przy szacowaniu której zakłada się, że w transakcji biorą udział konkretny, niekoniecznie zainteresowany przeprowadzeniem transakcji kupujący oraz konkretny, niezainteresowany przeprowadzeniem transakcji sprzedający. Kupujący lub sprzedający muszą działać pod przymusem. Wyznaczona wartość powinna być sprawiedliwa z punktu widzenia sprzedającego z uwzględnieniem faktu, że nie ma on możliwości utrzymania (zatrzymania) przedmiotu wyceny. Powyższa definicja nie jest tożsama z definicją wartości godziwej (ang. Fair Value) zawartą w Międzynarodowych Standardach Rachunkowości.
Zatem wartość sprawiedliwa nie jest tożsama z wartością godziwą. Podstawową różnicą jest to, że jedna strona jest zobowiązana do przeprowadzenia transakcji. Dlatego w tym kontekście wyceny poszukujemy wartości, która uwzględni interes ekonomiczny zarówno kupującego jak i sprzedającego.
Przykładowe wykorzystanie standardu:
- w sprawach spadkowych,
- w sprawach rozwodowych
Wartość inwestycyjna
Przykładowe wykorzystanie standardu:
- Fuzje i przejęcia
Wartość wewnętrzna
Definicja zawarta w zawarta w ogólnych zasadach wyceny przedsiębiorstw:
Wartość wewnętrzna (ang. Intrinsic Value) – to wyrażona w pieniądzu lub odpowiednim ekwiwalencie, wartość przedmiotu wyceny, która nie jest oszacowana w związku z konkretną transakcją, nie bierze pod uwagę kim jest zleceniodawca i odbiorca wyceny, a opiera się na wszystkich informacjach nt. przedmiotu wyceny oraz czynnikach zewnętrznych mających wpływ na jego obecną i przyszłą sytuację ekonomiczno-finansową.
Powyższa definicja jest najmniej jasna z wyżej przedstawionych. Wydaje się, że kontekst wartości wewnętrznej jest najbliższy wartości godziwej.
Przykładowe wykorzystanie standardu:
- W celach informacyjnych
Podsumowując:
NIE
Wycena zawsze jest kontekstowa, a co za tym idzie może być obarczona pewnym subiektywizmem. Aby przeprowadzić wycenę przedsiębiorstwa lub spółki należy zacząć od określenia kontekstu wyceny czyli standardu wartości. Dodatkowo w raporcie z wyceny powinna być zawarta definicja danego standardu tak aby odbiorca wyceny był w stanie umiejscowić otrzymany wynik w pewnych ramach.